Cing caringkas, jagjag waringkas, kudu jadi jalma bedas
Awakna kudu teuas lir ibarat batu cadas
Teu gampang, teu haringhang, jauh tina ngahelas
Sanajan kitu tetep bisa ngabedakeun mana hideung mana bodas
Masing jujur, supaya hirup henteu palalaur
Ulah lamur, mun nempo batur keur mujur
Ulah sirikan, ulah hayangan, lamun batur aya di luhur
Alukan milu bungah bungangang, milu sukur
Tong loba kahariwang, sanajan hirup kudu ngayang
Tong haleungheum, sanajan poe kawas lain beurang
Tong hanaangan, sanajan poe keur bayeungyang
Tong sieunan, da doa kolot teu weleh marengan ujang
Tong nguyung, komo kudu ngukur kabingung
Tong elat inget, yen hirup mah kudu padungdung
Tong talangke, tong nganti jalma-jalma geus suwung
Poma inget, kana doa jeung harepan anu jadi indung
Omat ulah poho kana diri, diri anu sajati
Lapampahan di dieu lain pikeun kaluli-luli
Da nu ngaranna wanci mah geus aya anu ngonci
Kudu inget, kana penggeuing jeung pepeling ti nini aki
Hirup kudu satuhu, kana naon anu geus kaelmu
Pagawean, paripolah, tetep aya anu kudu digugu
Pangaweruh mangpaat, satru oge tangtu bakal milu
Inget, kudu inget, sagala piwejang anu jadi guru
Sanggeus maluruh, mapay warta di internet ngeunaan wangunan atawa arsitektur imah urang Sunda, gorehel teh meunang beja yen arsitektur imah urang Sunda anu masih keneh dipake jeung masih keneh aya teh aya di wewengkon Gendereh.
Kajurung ku rasa panasaran, hayang apal kana arsitektur imah urang Sunda, nya nyobaan nyucruk ka lembur eta. Hasilna?
Nya aya oge imah panggung di lembur Gendereh teh. Imah panggung biasa anu di hareupna masih keneh aya tepas tanpa kikiding, dina bilikna masih keneh make jandela pikeun jalan hawa atawa nyaangan rohangan sepen atawa rohangan tengah atawa rohangan sejenna waktu ti beurang. Tatapakanana tina batu meunang masagikeun kawas dulang tibalik. Bilikna tina awi meunang nganyam. Ngan luhurna geus make kenteng. Pawonna masih keneh aya anu di handap, dina taneuh teu make amparan tina nanaon. Ari papanna masih keneh make palupuh (papan tina awi).
Lamun dibandingkeun reujeung di lembur Ciburuan mah, nya aya bedana. Da di lembur mah sanajan imah panggung oge ayena mah euweuh anu nyieun tepas. Jeung deui langka anu make jandela, da geus diganti ku kaca. Ari kidingna osok ditambahan ku papan salian ti make anyaman awi teh. Jigana mah supaya ngurangan hawa ti luar dina waktu peuting supaya ulah tiris teuing. Ari papanna geus tina papan kai.
Imah panggung anu aya di lembur GenderehImah panggung anu aya di Kampung Ciburuan
Inget ka lembur pun aki, rarasaan mah di lembur pun aki masih keneh aya imah panggung anu sarua jeung wangunan imah panggung anu aya di lembur Gendereh. Sarua kitu…?
Sanajan eta pananya teh teu bisa langsung dijawab, tapi da tiap jalma pastina oge ngabogaan ngaran. Taya hiji oge jalma anu teu ngabogaan ngaran. Nya sahanteuna hiji jalma teh ngabogaan panelah atawa ngabogaan landian pikeun ngageroan atawa nyebutkeun eta jalma. Da lamun teu dipapay heula mah, rada susah oge naon atuh hartina ngaran pikeun hiji jalma, da arek ngabogaan ngaran atawa henteu oge, angger wae kasebutna mah jalma, moal jadi nu lian.
Tiap jalma anu gubrag ka dunya, teu ngabogaan ngaran. Da ngaran mah diberena teh lamun eta jalma geus gubrag ka dunya, atawa geus aya calon pijelemaeun. Ngaran hiji jalma teh, biasana mah meunang kolot eta jalma. Waktu jalma eta gubrag ka dunya, kolotna eta budak teh biasana mah langsung mere ngaran pikeun eta budak.
Jadi, hal anu kahiji pentingna ngaran nyaeta ngaran teh mangrupakeun pamere ti kolot ka budakna. Anu ngaranna kolot ka budak, naon anu diberekeun ka budakna teh tangtuna oge jadi hiji tanda kanyaah pikeun budakna. Ngaran teh jadi hiji tanda kanyaah ti kolot ka budak. Anu ngaranna tanda kanyaah, pastina oge moal wani mere anu goreng, kolot mah lamun mere teh bakal milih anu alus. Bakating ku hayang mere ngaran anu alus, lolobana kolot teh osok mikir heula saacanna mere ngaran ka budak. Ngaran naon anu alus pikeun budakna. Malahan mah aya oge anu nepikeun ka tatanya heula ka kolotna atawa jalma anu dipikolot, leuwih jauhna nanya ka jalma anu bisa atawa jalma anu pinter. Eta teh tujuanana mah nya pikeun kaalusan budakna, alus ngaranna alus pasipatan budakna dina ngajalankeun kahirupanana.
Terus oge, kolot mere ngaran ku hiji ngaran ka budakna teh bisa jadi mangrupakeun harepan kolotna pikeun kahirupan budakna. Jadi dina ngajalankeun kahirupanana teh budak teu weleh nilik kana ngaran manehna, piraku ngaranna alus ari pasipatanana goreng mah.
Salian ti eta oge, ngaran teh jadi hiji pengbebeda hiji jalma jeung jalma sejen. Si eta mah ngaranna Anu, si itu mah ngaranna teh Anu, jeung lian-lianna deui. Dina kahirupan wae, lamun arek ngageroan hiji jalma, tangtuna oge make ngaran eta jalma atawa lalandianana. Moal ku kalimah, “Hey” atawa “Si Eta”. Da tangtuna oge jadi ngabingungkeun, komo lamun jalmana teh eukeur ngariung atawa loba jalma.
Tina harepan kolot, ngaran oge bisa jadi hiji doa. Da harepan teh lamun dinyaankeun mah mangrupakeun doa. Harepan teh jadi kahayang anu kudu kacumponan atawa kajadian. Sedengkeun doa mah langsung menta ka Pangeran ngeunaan hiji hal. Lamun kolot mikahayang budakna teh pinter, kadang aya kolot anu ngaranan budakna teh ku kecap anu aya pakaitna jeung kapinteran. Lamun budakna hayang cageur, kitu oge. Jeung kahayang atawa doa lianna.
Ti buritna keneh barudak teh geus haget pisan pikeun nyinghareupan malem minggu. Panggung pikeun pentas geus ngajuglug di gigireun masigit. Toa jeung sapeker geus dipasang di deukeuteun panggung. Korsi ngajalajar di hareupeun panggung. Sedengkeun sababaraha urang ibu-ibu eukeur siap-siap kupruk-keprek di dapur imahna Mang Ahmad, nyiapkeun dahareun pikeun peuting.
Nya peuting ayeuna teh apanan bakal diayakeun acara intihan barudak ngaji. Dina raraga ngareuah-reuah poean Rajaban, barudak ngaji teh geus biasa ngayakeun acara intihan, anu dijerona teh dieusi ku acara mintonkeun kamonesan barudak ngaji. Barudak ngaji dibere tugas sewang-sewangan, aya anu dibere tugas pikeun sisindiran, pidatoan, nadoman, maca sajak katut sandiwara. Aya oge anu bagean maca surat tina Juzamma anu geus diapalkeun.
Kabehanana oge pikeun nyiapkeun acara peuting ayeuna, malem minggu. Barudak anu osok ngaraji jeung geus ngalaksanakeun latihan mah, mani sumanget pisan nyinghareupan malem ayeuna teh. Da dina malem ayeuna maranehna bakal mintonkeun kabisa jeung kamonesanana sewang-sewangan. Bakal mintonkeun hasil latihan salila kurang leuwih sabulan. Maranehna bakal naek ka panggung, anu bakal dilalajoanan ku urang lembur, hususna ku kolotna. Maranehna bungah yen geus bisa mintonkeun dirina, yen dirina geus bisa cumarita atawa sahanteuna bisa nangtung di luhur panggung bari dilalajoanan ku jalma rea. Nya, anu ngarasa era mah, pasti aya. Ngan lolobana mah da hayang gera naek, hayang gera naek. Pangpangna hayang gera rengse. Da geus rengse mah biasana osok gancang dibagi pincuk.
Waktu nyerelek teu bisa dipondah deui.
Sanggeus wanci Insya, sanggeus barudak rengse ngalaksanakeun solat Isya, nya prung wae atuh acara Intihan teh dimimitian. Sanggeus acara bubuka, diteruskeun kana pintonan barudak. Pintonanana rupa-rupa, aya anu sisindiran, pidatoan, nadoman, sajak, jeung sandiwara. Si Acim, si Duyeh, si Omon oge teu tinggaleun, mintonkeun bageanana. Si Acim bagean sisindiran, ari si Duyeh mah kabagean nadoman, sedengkeun si Omon kabagean pidatoan.
Barudak keur pentas dina Intihan
Atuh, kolot-kolotna anu baroga budak jeung budakna bisa naek ka panggung teh, kacida barungahna. Barudakna geus bisa mintonkeun kamampuhanana, kabisana. Teu saeutik kolot anu ngalungan duit ka panggung waktu budakna naek ka panggung.
Kira-kira nincak waktu jam 11 peuting, acara intihan teh rengse. Atuh barudak teh langsung muru ka emper masigit pikeun nyokot pincuk. Sanggeus kabagean kabehanana, nya dalahar balakecakan.
Kampung Ciburuan [KC] 