Liliuran, Migawe Tatanen Babarengan

Budaya liliuran téh ampir sarua jeung budaya ngahiras. Bédana téh, lamun liliuran mah biasana dina perkara pepelakan (tatanén). Jadi budaya liliuran mah condongna kana pakasaban. Dina liliuran mah biasa ayana iketan anu rada pageuh antara anu mantuan jeung anu dibantuanna. Dina liliuran mah anu dibantuan téh, sacara henteu langsung kudu mantuan deui jalma anu mantuan manéhna magawé. Da ieu mah aya pakaitna jeung pakasaban, atawa usaha kumaha néangan pangupa jiwa, jadi istilahna mah henteu haratis. Sanajan kitu, teu jadi halangan ogé lamun henteu mantuan deui pagawéan jalma anu mantuan téa. Ngan akibatna tangtuna ogé kahareupna moal aya anu mantuan deui.

Jalma-jalma keur liliuran pepelakan

Tujuanana liliuran, tangtuna ogé supaya pagawéan téh gancang réngséna. Béda reujeung dipigawena ngan ukur ku saurang atawa ku sakulawarga. Da anu ngaranna tatanén mah tangtuna ogé aya waktuna anu husus, teu bisa sagawayah. Ngamimitian tatanén di kebon hususna dipigawé waktu mimiti usum hujan. Jadi urang lembur kabéh anu ngabogaan maksud pikeun tatanén, ngabogaan waktu anu ampir sarua. Jadi, lamun hayang migawéna ku jalan liliuran, kudu milih waktu anu teu sarua, supaya bisa silih bantuan. Dina poé ayeuna mah bagéan migawé di kebon si éta, isukan mah di kebon si itu, lamun pagéto mah di kebonna si saha. Jadi, diprak-prakanana henteu babarengan di kebonna séwang-séwangan.

Ngabagi waktuna bisa ku jalan dibadamikeun heula reujeung tatangga anu arék mantuan jeung dibantuan.

Ku jalan ngalakukeun liliuran ieu, loba mangpaat anu kapanggih, diantarana waé:

1. Ngurangan béaya pikeun muruhan batur anu mantuan. Da ku jalan liliuran mah, pikeun males atawa mayarna téh ku jalan gawé deui.
2. Ngurangan waktu pikeun digawé. Jadi pagawean gancang réngséna. Jadi bibinihan anu arek dipelak téh gancang kapelakeun.
3. Budaya silih bantuan terus dijaga.
4. Kahirupan natangga jadi ayem tengtrem, moal aya pcogregan gara-gara hirup séwang-séwangan.

(Gambar meunang nginjeum ti http://jawatimur.lensaindonesia.com/wp-content/uploads/2011/09/ilustrasi-Petani-di-Kediri-mulai-tanam-palawija.jpg)

Ngahiras, Budaya Reureujeungan Dina Gawe Babarengan Silih Bantuan

Dina kahirupan masarakat di kampung, hirup reureujeungan jeung tatangga teh masih keneh katara keneh. Jeung tatangga teh masih keneh katempo silih hargaan, silih bantuan, silih anjangan. Lamun boga pagawean anu gede, teu kudu dipenta deui, biasana tatangga teh, komo anu deukeut osok datang sorangan pikeun mantuan. Dina hal boga pangabutuh oge, nya teu rumegag deui lamun arek menta pitulung ka tatangga teh. Da geus jadi kabiasaan pikeun silih bantuan teh, sapanjang mampuh keneh pikeun mantuanana.

Dina hal silih bantuan, aya budaya gawe babarengan anu disebut ngahiras. Lamun hiji jalma (kulawarga) anu ngabogaan pagawean anu gede atawa mibutuh tanaga (jalma) lobaan, anu mibutuh bantuan nu lian atawa tatangga, mangka tatangga teh teu kudu dipenta deui pikeun mantuan, tapi osok hideng nyelang heula pikeun mantuan. Asal eta pagawean teh dipikanyaho ku tatanggana, atawa aya beja heula ti saacanna.

Jalma-jalma eukeur ngahiras nyieun imah

Ari pagawean anu biasa dilakukeun ku jalan ngahiras diantarana wae ngawangun imah, memener imah, ngalaksanakeun hajat, nyieun panggung lamun arek raramean.

Lamun arek ngawangun imah, tangtuna oge ngabutuhkeun tanaga lobaan. Da nu ngaranna ngawangun imah mah teu bisa ku saurang dua urang. Dina ngawangun imah, tatangga teh teu kudu dipenta bantuanana, da osok hideng sorangan. Tatangga anu hiji jeung anu sejenna osok pebaj-beja yen si eta arek nyieun imah. Nya tatangga anu rada jauh anu masih keneh salembur osok ngahajakeun pikeun mere bantuan. Bantuan ieu mah biasana pakaitna jeung tanaga, da tanaga mah teu kudu meuli. Sanajan henteu saterusna atawa salilana mantuan, tapi sahenteuna aya sapoe mah pikeun mantuan ngahiras.

Bantuan mangrupakeun tanaga ieu, teu kudu dihargaan ku mangrupa duit. Da mantuan ieu mah geus jadi kabiasaan antara tatangga jeung tatangga. Nu ngaranna hirup natangga mah, hiji waktu pasti bakal butuh kana bantuan anu sarua. Nya ayeuna mah batur anu merlukeun bantuan dina ngahiras teh, boa teuing atawa pastina oge hiji waktu mah nya diri pribadi atawa kulawarga pribadi anu merlukeun bantuan ngahiras teh. Ieu anu jadi dadasar silih bantuan jeung tatangga teh. Hirup natangga teu bisa nafsi-nasfi, aing-aingan.
Jeung geus jadi kabiasaan, lamun aya hiji tatangga anu tara mantuan, osok pada ngomongkeun perkara eta. Komo lamun tanpa alesan anu wajar.

Lamun ditengetan leuwih jauhna, memang kabudayaan ieu teh dirojong oge ku kahirupan di padesaan. Jalma-jalma di padesaan mah lolobana kasabna teh kana tani. Jadi, masih keneh bisa ngarikeun waktu pikeun babantu ka tatangga teh. Sanajan eukeur aya pagawean di kebon atawa di sawah, da moal aya anu nyarek atawa mecat lamun sapoe atawa dua poe ninggalkeun pagaweanana pikeun mantuan heula tatangga. Leuwih jauhna deui, silih bantuan teh lamun teu jeung tatangga jeung saha deui. Sanajan boga dulur, tapi lamun jauh mah kadang aranglangka mantuan. Anu haget mantuan teh biasana mah tatangga.

Tuluy dina ngahiras ieu, lain ngan ukur kolot wungkul biasana mah anu osok miluan teh. Budak oge osok aya anu ngahajakeun mantuan, naha kusabab dititah ku kolotna atawa kusabab diajak ku babaturanana. Dina hal ieu, bisa jadi bahan diajar pikeun budak dina ngalakonan kahirupan di masarakat anu kudu silih bantuan.